شعربختیاری

تش به دل وسته و سرگشته ز مالم چه کنمچنو لیشم که دیه نیبره آلم چه کنمپازنی بیدم و کینون به دَو ایگشتمتیه کالی به تیا کرده شکالم چه کنمهر کسی هرسُمه ایبینه دلس تش اگرهدل یار مو کِ نیسوسه به حالم چه کنموسته منجا مو و یارم او رو ای بیدادیار مو منده زواله مو زیوالم چه کنمشو و رو هی در ایارم و اخونم سی توار به گوشت نرسه بنگ بلالم چه کنمنترم  فِر  بزنم بسکه نشسته شو و روهر طِنا جورِ یه تیری مِنه بالم چه کنمچی ندارم که فدا یار کنم ای گویلار نَدُم جون خُمه سی تیه کالم چه کنمبه گمونم که دیه وخت جدایی ویدهافتو عمر مو دی نیده مِجالم چه کنم  شعربختیاری...

 ـ داراب رئیسی         داراب رئیسی از شاعران معروف و نام آشنای بختیاری و متولد کوهرنگ در استان چهار محال بختیاری است وی تاکنون چندین کتاب در موضوعات شعر و ادب بختیاری منتشر نموده است .  مجموعه شعر گلبانگ بختیاری (۱۳۷۰) و دوبیتی های بختیاری(۱۳۷۲) از آثار اوست.                روزگار بختياريبده دستت به دستم اي توچي خُومْ بريم وا يَكْ دياربختياريبريم ز حُونـه ي سرد زمســتون بيــاريم نـو بهار بختياريبه وينـيمْ كه زمين و اَفْتَو و مَه هِدِنْ نقش و نگار بختياريصداي قَهْقَـهه شادي به يَشْـنيمْ ز كَوْگِ كوهسار بختياريبياهيمْ هر دوتامون مال به َايْلاق به بازُفْـت و مُنارِ بختياريبه چينيم هر دوتامون دونـه دونه به سي توشه كُنار بختياريز او گَهْپونِ ريش اِسْبيد به يَشْنيمْ گذشـت روزگار بختياريبِگُنْ ، سي مُـونْ پِيايَلْ وانَمِ دل ز فتح قنـدهـار بختياريز رزم بــي اَمــونِ آعـليــداد زجنگ نُه هزار بختياريز جنگ شاه قاجار و اسد خُون ز عزم استوار بختياريز استبداد و زمَحْمَدْ علي شاه ز رزم آشكار بختيارييَهَوْ آبيدْ استبدادِس و خُسْ اسير و خوار و زارِبختياريبِگُنْ سي مون زدَوْرونِ رضاخان ز داغ ريشه دار بختياريز خشم و كينه ي او وا عشاير ز رنج بي شمار بختياريز قهروكينه اي خواست او دِرارِ خدا دونا دمار بختياريبِگُنْ در راه دين و حفظ قرآن خدا هَيْ بيد يار بختياريبگن جون دادنِ درراهِ دين هِدْ هميشه افتخار بختياريبگن «داراب» هم وا دفتر دل نشستَيْ مِنْ گُدارِ بختياربهاریهمیون سنگر سرد زمستوندو چشم سر سرما تا خَو آبیدتمام لشکرس وا یک اشارهاسیر برق تیر افتو آبیـدعروس کُه ز سر ورداشت چادربهار آبید و دنیامـون نو آبیدز سر تا چادر اسپید ورداشت دل عاشق به دیـدارس او آبیدپیایل پای نهادن سر به صحرا به عشق گل تیاسون بی خَو آبیدواره قهقهه کَوگ بهارییکی وا توف توف برفو آبیدچَویل و بِلهر و ریواس و هرکولصفا بخش هزارون اَو رَو آبیددواره «دیمه و چلگرد و اردل» اسیر خشم تنـد سیلو آبیدچغاخور هم ز اشک شوق کلارچه گود گندمون پر ز مندو آبیدبهار آبید و بقالـون دنیا رونه هر یکی سی سور او آبید حساو دفترانه تا واز کردنجهون در پیش چشم لر شَو آبیدیاد گَویلباز ای دل میل صحرا ایکنه آه سردس یاد گرما ایکنهپا نهاد مِن رِکاو آرزو باز یاد گویل و دا ایکنه عُقدسه وایاد گویل ومال خوسمن دیار بی کسی وا ایکنهآخرس واردن من ايل و مالتَيْ همه،اي شهر رُسوا،اي كُنهشهرِآهن، شهر ديـوار بلنــدكي دِلُمْ وا چينچي تا،اي كُنهبهكه بدديده زاي حُرجينِ سُهْرْوَيْدِنِ مِنْ شهرِ حاشا، اي كُنهآرمونچي شعر«داراب»خُمونروزوشوهَيْ مِنْ دلم جا،اي كنه شعربختیاری...

اشعار شاعران بختیاری(۱۵)ـ عبدالعلی خسروی قائد      عبدالعلی خسروی (قائد بختیاری) از شاعران و نویسندگان معروف بختیاری است که سالیان طولانی در زمینه تاریخ و فرهنگ بختیاری قلم زده است. وی متولد متولد  1307 در شهر ایذه خوزستان است و مجموعه کتابهای تاریخ و فرهنگ بختیاری(۱۰جلد) از آثار اوست .شیــر جنگـی!!آسمون  تنگه، قُرمنشتی  ز اَورا  نِی وریسه                                     حُشک آویدن  غله ها  گَرتی ز بالا نیوریسهلاله زارون تشی من دل کُرَو  صد ساله دارن                                           ار که اَورا اوستن دی سیچه غوغا نیوریسهگاگری خونن رووَه گَل وُرمنه ای بیشه زارون                                        تی خُسون ایگُن که دی نرشیری ازجانیوریسهچی قدیما از خومون سرکرده ی ایرون مداری                                             تا نویسن  یه  ولا دی  من کتاوا،  نیوریسهلولم ای بیدس علیمردون همو نرشیر میدون                                           دشمنون هرجا قطارن سیچه حالا نیوریسهای دریغم خاک مَرگن ری پیایل سیچه رِهدن!                                                  روزمون وابیده شَو  افتـو  ز کِفتا  نیوریسهزنگل و میرگل منه مال خوسون خفگیر اویدن                                               کهخدایون رَهدنه  بنگی ز هَوشا نیوریسهاز برافتـو ایلمون هر جا نِیَشتی شیر جنگن                                               سیچه غمگینی که مردی از نسارا نیوریسه!کی تره شَوخین زنه  تا گویلم سردارِ جنگنکِی گُده یَه شیر جنگی دی ز ایما نیوریسه!؟ سوگوار پژمانچون لاله ها  گردیده  پرپر  جان پژمان                                             در سوگ خود بنشانده ما را خوانِِ پژماناین شاعر آزاده  هم  از دست ما رفت                                                گـرد  غمـی  افشانـده  بر  ایرانِ  پژماندرکشور شعر و سخن سامانگری بود                                                  جـان  قلـم  بـا  قـدرت  دستانِ  پژمانبس  آیه های  شعر احساس آفرینی                                                 نازل شد از روشنگری  در شانِ پژمانمهــر  وطــن  در  مکتـب  ایران  والا                                                  باخون عجین شدسال ها درجان پژمانروح حماسی در کلامش موج می زد                                                  درسی که شد  انگیزه ی یاران پژمانجاری شد از هستی نفوذی در کلامش                                                 تا بیکران ها  شد  روان  فرمان پژماناستاده  می میرند  شیران سخنور                                                       در حوزه های  فکـرت  دوران  پژمانیعنی که مرگِ ساده دربسترچه ننگ است                                                  با  قدرت  اندیشـه  در  میـدان  پژماناودرمقام «خان»چنان شدمرد«خاکی»                                                کز همتش دل های ما شد زان پزماناو با خدای خویش رازی دگر داشت                                                  عشق علی شد  نقطه ی ایمان پژماناو بر  شهیـد کربـلا  عاشقترین  بود                                                   زان رو حسین آمد به نام خوان پژماندیگر  قلــم  هرگز  نبیند  در  قلمرو                                                    اندیشه ای  با  وسعت  عصیان  پژمانپیک اجل روزی که از طومار هستی                                                  بنهاد  خـط   نـقـطــه ی   پـایـان   پژمانشعر وطن  شد  سوگوار  مرگ شاعر                                                   جان سخن  پژمرد  از  هجران  پژماندر بختیاری  شاعران  همواره بودند                                                      مرهون جان پرورده ی  احسان پژمانما وارثان  نسل  او  همپای  خسرو                                                       گرمیم  و  آتش گون  ز آتشدان پژمانسایت : سرزمین ما(رسانه بختیاری) www.sarzamina.ir شعربختیاری...

                                                    همیلا(مناظره پسر لر و دختر فارس)پسر:ای وای یوکینه که منی حوربهشتهئی دهدره کینه که چنو حور سرشتهتیها پلی و پاک همه دلهان برشتهحکمی ز پی قتل همه خلق نوشتهپاهاس اگوی شاخ بلور منه ظرفندستاس منی غنچه کلوس دم برفندختر:  ای وای پس این کیست ز ما وصف نمایدبا لهجه شیرین زچه ما را بستاید‏ این کیست که هر لحظه به صد رنگ درآ یدخواهدکه به نیرنگ دل ما بـربایــــدیک ذره ز مهرش به دلم هیچ اثر نیستخاکم به سر ای وای خدا این سرخرکیست پسر:گپ با مو بزن ای مو به قربون زبونتقربون هم او زلف کرنج سر شونتقربون سر و زلفت وکج زیدن شونت‏ قربون کُپا تنگت و او خال لو ونتئی خال سیاه توکه تش زیده به جونموار پیسه شه پیر منی بست زبونمدختر: هشدار سر وکار تو با سیمبران استصد تیر جگرسوز به یک عشوه نهان است‏ اینجاست که یک بوسه ز ما قیمت جان است‏ آنجا که عیان است چه حاجت به بیان است ای لر به حذر باش که ما سخت کمانیمهرکس که ز ما تیر خورد ما نگرانیمپسر: یه بوسه ز لوهای تو ار قیمت جونههرگز تو تصور مکن او بوسه گرونهجون دادن و استیدن جون کار لرونهجون حاضره بستون که نگوی کار زبونهیالا بـــــــــــــــــــــــده بســــــــــــــتونیــو بــوســه یــو هـــــــــــم جــــــــوندختر: بسیار چو تو بر سرکویم بدویدندبسیار دویدند و به جائی نرسیدندیک تار ز کویم به جهانی بخریدندگــفتنــد سخنهـا و جوابــی نشنیدنـدبا مهر و وفا چون گل ما را نسرشتنددر دفتر ما حرف محبـــت ننوشتنـــدپسر: بهتــــــر ز تیا تــو بـــه خدا قبله نما نهدسروم چوکد صاف تو ای طور رسا نهدولله که بهشتم چو تو پرسیل و صفا نهدهلن خته تک ره به روی مر که پیا نهدتـا خیـــز بونــــده منـــه لـوات ببوســهگــم بـت بـزنــه و سرگپـات ببــوسهدختر: ای لر اثر نرگس شهلا تو ندیدی‏ خم در خم آن زلف چلیپا تو ندیدیچون سرو چمن با قد رعنا تو ندیدیای لر بچه گویا زن زیبا تو ندیدیکاین سان سر راهم بگرفتی به دل زاررد شو ز سر راه من ای مست خبردارپسر: کج بستن دسمال زلیخا نه تو نیدیقر دادن شولار همیلا نه تو نیدیاشپیدی پستون و پس پانه تو نیدیدیدم همه جا سونه و هیچ جا نه تو نیدیبدبخت مو نهدم مگو ای مست خبرداربدبخت هونونن که ندینه قر شولاردختر: گر عرصه قامت بکنم روز قیامتقامت چو نمایم بشود باز قیامتاز معجزه حسن نماتم چو کرامتاندر صف خوبان بنشبم به امامتگه زلف برافشانم یا رخ بفروزمهمچو همیلا به یکی عشوه بسوزمپسر: نیدی تو همیلا چو بیاهه و سر اوور گردن اسپید اونه مهره شوتوسینس اگوهی مرمره یا سینی ورشوچی کوگ بهاری ازنه قهقهه و قوقومشکسه اور دارم انم ور سر شونسیه تیت هواری انهم ور پس رونسدختر: از چین سر زلف من آشوب به چین استبتخانه چینم من و بیتخانه چنین استاز تابش رویم که به خورشید قرین استگویی که صفای رخ من خلد برین استرویم بنگر پیشرو فصل بهار استمویم بنگر راهزن مشک تتار استپسر:گر عقد بوندن به فلک ماه و ستارهمشکل چو همیلا دی یه فرزند بیاره.... شعربختیاری...

اراب افسر بختیاری از جمله شاعرانی  است که در سرودن اشعار به زبان فارسی و گویش لری بختیاری بقدری متبحر و استادانه عمل نموده که ملک شعرای بهار  را وادار به اذعان این حقیقت نمود که :« کاری که فردوسی در زبان فارسی کرد  افسر در زبان بختیاری انجام داده‌است» .       سروده بیش از 250 بیتی همیلای داراب بدون شک  پس از «خدائیه» و « عمرویه » از شاهکارهای ماندگار زنده یاد داراب  در زبان و ادب پارسی است که همزمان با نمایاندن سه ویژگی بارزش برای مخاطب (۱- طراوت و تازگی ان پس از گذشت ۵۷ سال ۲- رعایت و الگودهی قواعد شعر و ادب پارسی ۳-مهارت و تسلط سراینده به هر دو  زبان فارسی و گویش لری بختیاری)  چالش و مباهله  ادبی افسر  را چهار دهه پس از وفات وی همچنان بدون رقیب نگاه داشته است و خواهد داشت .    خدائیه اي   كه   روزيِّ   همه  خلق   ز  انبارِ   تونِه         آسمونها   و    زمين   كِرده    كردارِ  تو نهِئي   همه   نقش   و نگاري   كه   مِنِه  دنيا  هِد       همه   از   پرتو   يك    جلوه    ديدارِ  تو نهِاَفتو   و  ئي همه  نوري  كه  اِتاوِه   به   زِمين        مختصر   ذره اي   از  تابش   رخسارِ  تو نهِئي  همه  اَو كه  به  دريا چوُنُو هيِ موج  اِزَنه       چكه اي  از   كَرَم    اَور    گُهربارِ    تو نهِعاقلون  هر چه كُنِن  فكر و اِبالِن  به  خُوسون       اشتباه   كِردنِه  پُاي ،  جمله   ز   افكار   تو نهِهر  كه رَهد از پيِ  مقصور و به مقصود رسيد        اُو   نَرَهد   و  نَرَسيدِه   يُو زِ    رفتار  تو نهِهر  حكيمي كه   دوا  داد  و مريضِس   خو، اِبيد      اُو   دواها   همه    از   قيطي   عطارِ   تو نهِهر  چه   فردوسي  و  سعدي   و  نظامي گُودِنه      همه   سون   اِز   اثرِ  طبعِ دُرَربارِ تو نهِپيراِبون   خلق   و  همه   سال   تفاوت   اِ’كنِن      غير  ذات   تو  كه  امسال ِ  تو چي   پار ِ   تونه ِعرشِ فرش  كِردي   و  قِيلونِ   نِهاري   گُرِ لَو      هر  چه  وُرمون  اِبوهِه پُاي  همه  ز اَزار  تو نهِگُد يِه   كِردمِه   مختار،  تو نهِ  وُرخُو   و  بد      نيكُنُم  زِت  مُو   قَوول  يُو سر و يُو دارِ  تونهِهر چه  مو فكراِ’كنم ’پاك  همه  بر عكس  اِبوون       كي  به  يَكسون اِزنِه ؟ ’پاي ’يو  ز  دربار  تو نه ِهر  شَرّ  و شور  به دنيا  مِنِه   مخلوقت  اِبو هِه    اِزَنيم  يا   اِكُشيم   پُای    همه   سون    كارتونهِخان ِ   چنگيز  كه   دنيانه ِ   سر   اِز   ته  ’رفتَي      هر چه   بد   كِرد   بِه   مردم  همه   وادار    ِ‌تونه ِشاه  تيمور كه  مشهور  به   خين  ريزي  بيد        كمترين   بنده اي   اِز   مردمِ    تاتار   تونهِيه   نفر  كِي   اِتَرِس   ئي   همه   آدم  بِكُشِه ؟        او  نَكشت ،  دستِ   تو بيد ،  قدرتِ  قهارِ  تونهِوَنديه    جنگ    اروپا  و  تَپِستي  تَهِ  عرش         هر چه ’مردِن  مِنِه  جنگ خينِ‌ همه  بارِ  تو نهِ نيگوهُم   كه ، زِ عربها  به  عجم ها  چه  رسي       همه  دونِن  كه  چه  بيد  چونكه هُوشاهكار  تونهِهر  رسولي   اِفِرِستي  و  كتابي  داره        يا كُرِت  ياكُرِ  گَوُت   يا كه  جلودارِ  تو نهِآدُمِه  گول  اِزَني  و  اِكُونيس ’ور مِنِه باغ       اِنِهي  تِرد  بريشِس  كه يو  دي،  وارِ تو نهِاَبِرُو سِه   اِبَري   سي  دو سه  كَپ   گَندم   و  جو       سي  چه  گندم نخورِه   پَ يُو چه  سركارِ تو نهِاو كه   شيطونِه   و  ئي   گولِ   به   آدُم   زِيدِه      گوش  و نُفتِس   بكَنَي  خوس  دُزِ   بازار   تو نهِباغِتِه  ’رفت   به   َيه  شَو  و  ’گر’هد  از  چنگِت        ميل ِ   ’خت   بيد  كه   بَرِه   َارنه   گرفتار   تو نه ِگُد  بهِ  روز  قيامت   زِ لُر   اِخُوم  مُو   حِساو        تو چه  داديس؟ هُو چه  داره؟  چه  بدهكارِ  تو نهِكُر  يارونهِ  اتومبيل  سُواري  دادي             منكر   بيدِنِته ، لُر  كه  طرفدارِ  تو نهِحق   تو  داري   بكني  هر  چه   به   دنيا  اِخُوهي      چون   همه    بيد   و  نَبيد   زِنده   زِ  پِندارِ   تو نهِهر  بنايي  كه  بسازِن  همه  ويرون اِبوهه         غير   پاينده   فقط   گنبد   دوارِ   تونهِافسر  ئي فخر بَسِّه سي تو  كه  بعد اِز  مرگت       اسم  لُر تا به  ابد زنده  ز    اشعار  تو نهِ شعربختیاری...